بمناسبت چهلم درگذشت رزمنده جانباز مرحوم حاج عبدالرحیم قزلباش، خاطره ای که ایشان از همسنگر خود، شهید سیدرضا پورموسوی نقل میکرد تقدیم میگردد:
توی جبهه سیدرضا پیش نمازمان بود و یکبار که بعداز نماز چند کلامی برایمان سخنی فرمود این بود:
سیدرضا در تفسیر این آیه قرآن که در خصوص پدر و مادر میفرماید «اُف نگویید» برایمان گفت:
خداوند اینجا کمترین مقدار بی احترامی رو ممنوع کرده ، مثلاً دیدید گاهی پدر یا مادر ما را صدا میزنند و دستمان بند است، بعد تا صدایشان را میشنویم میگوییم: اِاِاِاِ این موقعی است که ما را صدا میزنید؟!
سیدرضا میگفت اگر این اِاِاِ را بگویید هم باخته اید.
توضیح بیشتر:
حجت الاسلام سید ابراهیم راد در رابطه با تفسیر آیه 23 سوره مبارکه اسراء با موضوع « احترام به والدین» فرمودند :
«وَقَضَىٰ رَبُّکَ أَلَّاتَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَاتَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَاتَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا»
«و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان کنید. اگر یکى از آن دو یا هر دو، کنار تو به سالخوردگى رسیدند به آنها [حتى] «اف» مگو و به آنان پَرخاش مکن و با آنها سخنى شایسته بگوى».
نوع و سطح احترام ما به والدین از نظر قرآن از جدیت خاصی برخوردار است. این آیه ابتدا بحث توحید الهی را مطرح میکند که کسی جز او را عبادت نکنید و بلافاصله بعد از آن بحث احسان به والدین را مطرح میکند. از نظر قرآن زمانی که یک پدر و مادری به سن کهولت برسند نوع و سطح احترام به آنها خیلی متفاوت میشود.
در این آیه دستور داده شده است که به پدر و مادر خود اف نگویید لذا اگر کسی این کار را کرد نهی الهی را مرتکب شده است.
اف به چه معنی است؟
پایینترین کلمهای که بشود آن را اهانت دانست بهمعنای «اف» است. دیگر کوچکتر از این وجود ندارد. در جایی دیگر خیره خیره منفی نگاه کردن به والدین نیز بهمعنای اف است. در مراجعه به روایات اهلبیت(ع) میبینیم که فرمودند «اف» یعنی این که ما مشکلی یا یک بیماری خود را به پدر و مادر خود منتقل کنیم در حالی که میدانیم کاری از دست آنها برنمیآید. اگر کسی این کار را انجام دهد «اف» به والدین را انجام داده است چون با این کار موجبات رنجش خاطر و خجالت آنها را فراهم آورده است.
مثلاً از وضعیت مالی آنها خبر داریم و مشکل مالی خود را به آنها منتقل میکنیم؛ در حالی که میدانیم کاری از دست آنها برنمیآید. با این کار موجبات رنجش خاطر آنها را فراهم میکنیم و این کار ما اف والدین و گناه است. بنابراین خیلی باید در نوع احترام به والدین و سطح و میزان احترام به آنها مراقبت کنیم.
واژه « أُفٍّ» در آیه کریمه نشان دهنده کمترین حالت بیزاری انسان از چیزی است.
امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه فرمودند: «اگر خداوند چيزى كمتر از «اُفّ» گفتن سراغ داشت، حتماً از آن نهى مى فرمود»؛
الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج2 ؛ ص349
نیز در تبیین چگونگی رفتار متواضعانه در برابر والدین می فرمایند:«چشمهایت را جز از روی دلسوزی و مهربانی با پدر و مادر خیره مکن و صدایت را بلندتر از صدای آنها نکن دستهایت را بالای دستهای آنها مبر، و جلوتر از آنان راه مرو»
الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج2 ؛ ص158